4.7.3.1 - 4.7.3.2 - 4.7.3.4 periyot değerleri hakkında

[etriye]

Yönetmeliğin 4.7.3.1 maddesinde yapı periyodunun bulunuşu
4.7.3.2 ve 4.7.3.4 maddelerinde ise sınırlamadan bahsedilmiş.

Hesap çıktılarında modal analiz değerleri ile yönetmelik
maddelerinde verilen formüllere göre kontrolü yapılıyor mu?
Bulamadım bu konuda bilgilendirirseniz sevinirim.

 

[admin]

Re: 4.7.3.1 4.7.3.2 4.7.3.4 periyot değerleri hakkında

Yönetmelik 4.7 bölümü, eşdeğer deprem yükü yöntemine gore hesabi tarif eder.

4.7.3.1 de Tp icin daha kesin hesap yapilmadikca der. ideCAD kesin hesap yapar Tp icin.

4.7.3.3 de ise az katli yapilar icin cok daha basit bir formul verir ve isterseniz bu formulu kullanabilirsiniz der Tp icin.

Dolayisiyla esdeger deperem hesabi yaparken dinamik analiz sonucunda bulursunuz Tp degerini.

ideCAD, mod birleştirme yöntemine göre (bölüm 4.8) hesap yaptığı için yazdığınız maddelerin de ayrica hükmü yoktur.


LD

 

[Oğuzcan HADİM]

Re: 4.7.3.1 4.7.3.2 4.7.3.4 periyot değerleri hakkında

TBDY 'de Deprem hesabı ile Ilgili iki ana başlık bulunmaktadır;

Bölüm 4.7 Eşdeğer Deprem Yükü Yöntemi ile ile Bölüm 4.8 Modal Hesap Yöntemleri bölümleridir.

Eşdeğer deprem yükü yöntemi binanın doğal titreşim periyodu, kat kütleleri ve dolaylı olarak yatay öteleme rijitlikleri kullanılarak her bir kata (yani kütleye) etkitilen eşdeğer deprem yüklerinin bulunmasına dayanmaktadır. Bu eşdeğer kuvvetlerin sayısal değerlerinin bulunabilmesi için yapının periyodunun bilinmesi gerekmektedir. Yapının periyodu da Bölüm 4.7.3.1 'deki Denklem 4.26 kullanılarak bulunmaktadır.

Modal Hesap Yöntemleri Deprem Hesaplarında ideCAD "Mod Birleştirme Yöntemi" (veya Response Spektrum yöntemi) ni kullanmaktadır. Bu yöntemin detayları TBDY Ek 4B de verilmiştir.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Eşdeğer deprem yükünde kullanılan periyot hesabı (X ve Y yönü için) aslında mod birleştirme yöntemi kullanırak hesaplanan yapının 1. ve 2. modlarına karşı gelmektedir. Bölüm 4.7.3.1 'deki formül de mod birleştirme yöntemindeki 1. titreşim modunun bulunmasıyla elde edilmektedir. Ancak bu her zaman doğru sonuç vermeyebilir. Bu nedenle deprem yönetmeliği eşdeğer deprem yükü yönteminin kullanılması konusunda belirli kısıtlamalar getirmiştir. Çünkü yüksek modların etkisinde yapılarda daha farklı iç kuvvetler görülebilmektedir. Örneğin Bölüm 4.7.2.2 de anlatılan "ek eşdeğer deprem yükü" değeri aslında yüksek modların etkisinin yaklaşık olarak dikkate alınmasıdır.

Özetleyecek olursak TBDY Bölüm 4.7.3.1 'de kullanılan periyot hesabı yalnızca eşdeğer deprem yükü yöntemi kullanıldığında yapilir.

Saygılarımla...

 

[Muhendis30]

Modal analiz sonuçlarını eşdeğer taban kesme kuvvetine göre büyüttüğümüze göre (madde4.8.4) aslında bu periyotlar modal analizde de dolaylı yoldan kullanılmış oluyor bir nevi.

eşdeğer deprem yükünü doğru hesaplaması bu yönden önemli. belirtilen koşullara uyulması gerekli modal analiz yapılsa dahi. idecad dışındaki amerikan programlarıyla analiz yaparken bu Tpa değerini kendisi de hesaplayabiliyor, siz elle de yazabiliyorsunuz. kendisi hesapladığında da o değeri görüp doğruluğunu kontrol edebiliyorsunuz. idecad'de bu durum nedir bilmiyorum.

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Siz bugun foruma 10:39 da kayit olup 10.44 de bu mesaji yazmissiniz. Onerilerinizi ve foruma katkilarinizi merakla ve sabirsizlikla bekliyoruz.

Bu arada siz de eger kullanici degil iseniz demo programi indirip sonraki mesajlarinizda yazdiginiz gibi ideCAD deki durum nedir seklinde bir ozure meydan birakmadan bilerek yaprsiniz tesbitlerinizi.

 

[Oğuzcan HADİM]

Modal analiz sonuçlarını eşdeğer taban kesme kuvvetine göre büyüttüğümüze göre (madde4.8.4) aslında bu periyotlar modal analizde de dolaylı yoldan kullanılmış oluyor bir nevi.

eşdeğer deprem yükünü doğru hesaplaması bu yönden önemli. belirtilen koşullara uyulması gerekli modal analiz yapılsa dahi. idecad dışındaki amerikan programlarıyla analiz yaparken bu Tpa değerini kendisi de hesaplayabiliyor, siz elle de yazabiliyorsunuz. kendisi hesapladığında da o değeri görüp doğruluğunu kontrol edebiliyorsunuz. idecad'de bu durum nedir bilmiyorum.

Modal analiz uygulandığında TBDY Bölüm 4.8.4 'e göre Azaltılmış İç kuvvetlerin ve Yerdeğiştirmelerin Eşdeğer taban kesme kuvvetine göre büyütülmesi işlemi programda yapılmaktadır. Denklem 4.31 de verilen büyütme katsayısını ideCAD v10 'da dinamik analiz raporunda görebilirsiniz. Tüm elemanların tasarım kuvvetleri bu dinamik büyütme katsayısı ile büyütülmektedir.

 

[Muhendis30]

Modal analiz sonuçlarını eşdeğer taban kesme kuvvetine göre büyüttüğümüze göre (madde4.8.4) aslında bu periyotlar modal analizde de dolaylı yoldan kullanılmış oluyor bir nevi.

eşdeğer deprem yükünü doğru hesaplaması bu yönden önemli. belirtilen koşullara uyulması gerekli modal analiz yapılsa dahi. idecad dışındaki amerikan programlarıyla analiz yaparken bu Tpa değerini kendisi de hesaplayabiliyor, siz elle de yazabiliyorsunuz. kendisi hesapladığında da o değeri görüp doğruluğunu kontrol edebiliyorsunuz. idecad'de bu durum nedir bilmiyorum.

Modal analiz uygulandığında TBDY Bölüm 4.8.4 'e göre Azaltılmış İç kuvvetlerin ve Yerdeğiştirmelerin Eşdeğer taban kesme kuvvetine göre büyütülmesi işlemi programda yapılmaktadır. Denklem 4.31 de verilen büyütme katsayısını ideCAD v10 'da dinamik analiz raporunda görebilirsiniz. Tüm elemanların tasarım kuvvetleri bu dinamik büyütme katsayısı ile büyütülmektedir.

aslında demek istediğim şuydu, Tpa modal analizde de etkili oluyor dolaylı yoldan. eşdeğer deprem yükünü hesaplarken periyot sınırlamasını dikkate aldığımız için. 8.62'ye kadar versiyonları kullandım zaten biliyorum arttırdığını idecad'in yeni yönetmeliğin limit durumunu yazmaya izin veriyor mu 10 onu bilmiyorum demiştim

 

[Oğuzcan HADİM]

Merhaba;

TBDY Denklem 4.26 için bir açıklık daha getirmek istiyorum. Madde 4.7.3 'te daha kesin bir hesap yapılmadıkça binanın doğal hakim titreşim periyodu Denklem 4.26 ile hesaplanacaktır şeklinde verilmiştir. Burada daha kesin bir hesaptan kastedilen durum dinamik analiz ile bulunan periyot hesabıdır.



TBDY Bölüm 4.7.3.4 'deki periyot hesabı Tpa ise yalnızca yapının yüksekliğine bağlı detaylı hesap yapılmadan uygulanan ampirik bir bağıntıdır. Bölüm 4.7.3.4 deki koşullar sağlandığı vakit binanın doğal titreşim periyodu bu ampirik denklem kabul edilebilir.
Ancak ideCAD v10 'da periyot ve buna bağlı olan deprem hesabı kesin bir şekilde hesaplanan dinamik analiz yöntemlerinden olan mod birleştirme yöntemi ile yapılmakta ve periyot bu yönteme göre hesap yapılmaktadır.

Saygılarımla...

 

[etriye]

verdiğiniz cevaplar için teşekkürler yönetmelik madddelerinin biraz daha açık ve net şekilde yazılması gerektiği bir kez daha ortaya çıkmakta. Daha kesin bir hesap derken bunu belirtse (modal analiz -ztaa )daha da anlamlı olurdu

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Yönetmeligin en net yazilan maddelerinden biri 4.7.3.2 maddesi;

Bu maddede net bir sekilde Denk.(4.26) diye ozellikle belirtiyor . Sinirlama sadece yaklasik hesaplanan periyot icin gecerli
4.7.3.2 maddesine göre.

ideCAD Deprem hesabini yönetmelikte yazan sekilde yapiyor ve gerekli bilgileri basiyor.

 

[sametaysin]

Merhabalar

Konu başlığı altında ben de 4.7.3.2'de belirtilen 1.4TpA kontrolü hakkında danışmak istiyorum.

Hn=7.0m ve Ct=0.07 olan sistem için amprik olarak hesaplanan hakim doğal titreşim periyodu TpA=0.3012s olarak hesaplanmaktadır

Nitekim program tarafından halihazırda hesaplanmaktadır.



4.7.3.3'te belirtilen şartlar altında Tp=TpA alınabiliyor.



Fakat 1.4TpA=0.421s üst sınır periyot durumu için modal analiz raporlarına baktığım zaman bu kontrolün yapılmadığını görüyorum T=0.473s için modal analizler gerçekleştirilmiş.

Modal' raporuna baktığımda ise benzer bir sonuç mevcut




Konu hakkında yetkililerden yorumları için şimdiden teşekkür ederim.

 

[Oğuzcan HADİM]

ideCAD Statik mod birleştirme yöntemi kullanarak TBDY 4.8 ve bu bölümde atıfta bulunulan maddelere göre hesap yapmaktadır. TBDY 4.7 ve ilgili maddeler eşdeğer deprem yükü yöntemi ile yapılan analizler içindir. Dolayısıyla 4.7.3.1 'de belirtilen periyot hesabı da eşdeğer deprem yükü yönteminde hesaplanacak olan periyot değeridir. Ancak mod birleştirme yönteminde hakim modlar ve diğer modların periyotları hesabın kendi içinde hesaplanmaktadır.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Mod birleştirme yöntemi ile hesaplanan periyot değerleri yatay elastik tasarım spektrumu eğrisinde ve TBDY 4.8.4 'te hesaplanacak olan minimum taban kesme kuvvetinde kullanılanarak deprem etkileri hesaplanır. Ancak periyot eğer 4.7.3.2 'de belirtilen 1.4Tpa değerinden büyük ise hesaplarda bu periyot değeri kullanılır.

4.7.3.3'te belirtilen şartlar altında Tp=TpA alınabiliyor.

4.7.3.3 'te belirttiğiniz durum doğru, TBDY bunun alınabileceğini belirtiyor. Ancak Belirli bir şart koşulmuyor. Aynı zamanda bu madde eşdeğer deprem yükü yönteminin alt maddesinde olduğundan ve eşdeğer deprem yükünde hakim doğal titreşim periyodunun belirlenmesi ekstra bir denklemle sağlandığından (Denklem 4.26) TBDY belirli şartlarda olan binalarda böyle bir kolaylık seçeneği sağlamıştır. Ancak bu istisna ideCAD statikte kullanılmamaktadır.

Bu yaklaşık eşit dikkate alınan ve eşdeğer deprem yükü için kolaylık olması açısından eklendiğini düşündüğüm bir hesaplamadır. Mod birleştirme yöntemi daha kesin sonuçlarla daha gerçekçi bir analiz gerçekleştirdiğinden ideCAD statik deprem hesabını mod birleştirme yöntemine göre yapmaktadır.

Saygılarımla...

 

[umitatalay]

Yeni bir konu başlığı açmamak adına hazır bu konuya yeniden değinmek için ilave olarak bir durumu anlatmak istiyorum. İdecad analiz sonuçlarında el ile yaptığım TpA ampirik periyot hesabı kontrollerinde şöyle bir durum tespit ettim. İlgili data ve hesap sonuçlarını da ekte paylaşıyorum.

TBDY 2018 4.7.3.4. te belirtilen denklem 4.27 ampirik periyot hesabında kullanılan Hn yüksekliğinde idecad anladığım kadarıyla Hn hesabına asansör/makine dairesi olarak işaretlenen katın yüksekliğini de dahil ediyor. Ancak raporda gözüken Hn yüksekliğinde bu kat yok.

Yani mesela örnekteki datada rijit katlar hariç toplam Hn yüksekliği 18.36 m ve bu yüksekliğe bağlı ampirik periyot değeri Tpa=0.621 sn. Ancak programda verilen değer Tpa=0.70 sn.

Asansör/makine dairesi olarak işaretlediğim katın yüksekliğini Hn değerine eklediğimizde ise Tpa değeri aynı çıkıyor.

Asansör/makine dairesinin yapının periyot hesabında etkili olmaması gerekiyor diye düşünüyorum ve her ne kadar modal analizde gerekmese de çıktı sonuçlarının doğru olması açısından bu durumun düzeltilmesi gerektiği kanaatindeyim.

 

[Oğuzcan HADİM]

v 10.94 için asansör katının yüksekliği de ampirik periyot hesabına dahil edildiği için TPA = 0.70 çıkmıştır.
Asansör/makine dairesi seçimi yapılan katlar sadece bys hesabında dikkate alınmaz. diğer tüm kontroller normal katlar gibi yapılırlar. dinamik analize dahil olur ve düzensizlik kontrolleri de yapılır.

Asansör/makine dairesinin yapının periyot hesabında etkili olmaması gerekiyor diye düşünüyorum ve her ne kadar modal analizde gerekmese de çıktı sonuçlarının doğru olması açısından bu durumun düzeltilmesi gerektiği kanaatindeyim.

v 11 'de bu durum değiştirildi. Kat genel ayarlarından Asansör/makine dairesi seçimi yapılan katlar ampirik periyot hesabında dikkate alınmıyor. Bu durumda sizin projenizde v11 ile analiz yapıldığında ampirik periyot değeri 0.62 olarak hesaplanacaktır.



Saygılarımla...

 

[umitatalay]

Teşekkürler Oğuzcan bey.

 

[Sayın İnşaat Mühendisi]

idecad statik programı aşağıdaki gibi bir durumda (sonda yazdığım somut örnekte) nasıl davranıyor?
TBDY 2018'de Bölüm 4.7.3.2 ye göre yapının periyodu 4.7.3.4 teki ampirik sonucun 1.4 katından fazla olmaz diyor. Benim sorum ise şudur: Bahsedilen bu kontrol sadece Bölüm 4.7'deki Eşdeğer deprem yöntemi ile deprem hesabı yapılacağı zaman mı kontrol edilir? Yani tasarımcı mühendis Bölüm 4.8 Modal Hesap Yöntemi ile deprem hesabı yaparsa bu kontrole yinede ihtiyaç var mıdır? Eğer cevabınız evet ise, Böylesine önemli bir sınırlama neden sadece Bölüm 4.7'de yani Eşdeğer yöntemin altında verilmiş, Bölüm 4.8 yani mod birleştirme yönteminde bu sınırlama neden tekrar bahsedilmemiş? Veya Mod birleştirme yönteminde yapının periyodunda herhangi bir sınırlama yok mudur?

Aşağıdaki görseldeki gibi örneğin 15 metre bina yüksekliğine sahip betonarme çerçevelerden oluşan binada bu kısıta göre yapının periyodu en fazla 1.07 saniye olabilir ama bizim yapımızın periyodu 1.4 saniye olsun biz mod birleştirme yöntemi ile deprem hesabı yapmaya karar vermiş olsak bile bu periyot değerini hesaplamalarda kullanamaz mıyız?


Görseldeki gibi yapının periyotu ampirik formülün 1.4 katından çok fazla ama idecad bana herhangi bir hata vermedi bu yapı için. Bana yapınızın rijitliğini artırın vb. bir dönüt vermesi gerekmez miydi_

Cevabınız için şimdiden teşekkür ederim.

 

[Oğuzcan HADİM]

İdecad statik programı aşağıdaki gibi bir durumda (sonda yazdığım somut örnekte) nasıl davranıyor?

Mod birleştirme yöntemi için böyle bir sınırlama yok. Mod birleştirme yöntemi için de modal analiz sonucunda çıkan mod periyotları için hakim doğal titreşim periyodu ampirik periyot bağıntısı ile kontrol yapılmamaktadır. Ancak aşağıda anlattığım gibi bir sınırlama var.

Mod birleştirme yönteminde TBDY 4.8.4 'te belirtildiği üzere deprem yükleri için bir minimum taban kesme kuvveti hesabı yapılmaktadır. Burada eşdeğer deprem yükü yönteminde belirtilen Denklem 4.19 (4.21 dolaylı olarak birbirlerine bağlılar) ile hesaplanan eşdeğer deprem yükü taban kesme kuvveti ile büyütülmelidir. sizin gönderdiğiniz raporda da X yönü için deprem kuvvetleri büyütme katsayısı 1.14 hesaplanmış örneğin.



---

---



büyütme katsayısı hesaplanırken denklem 4.19 'da hesaplanan periyot değeri Denklem 4.26 ile hesaplanır daha sonrasında ise ampirik doğal titreşim periyodu bağıntısı ile kontrol edilir. 4.7.3.2 'de belirtildiği üzere Eğer eşdeğer deprem yükü ile hesaplanan bu periyot değeri Tpa periyodunun 1.4 katından büyük ise taban kesme kuvveti olarak 1.4Tpa kullanılır ve mod birleştirme yönteminde büyütme katsayısı da bu şekilde belirlenir. Mod birleştirme yöntemindeki büyütme katsayısı da deprem etkilerinden oluşan iç kuvvetlerin tamamını bu katsayı ile çapıp artırılarak kullanılır.




Bu hesap yalnızca bu minimum taban kesme kuvveti hesabı için kullanılır. Mod birleştirme yönteminde her bir mod katkısının hesabı yapılırken her modun kendi periyot değeri spektrum eğrisinde eşleştirilerek kullanılır.

Detaylı bilgi için idecad bilgi bankası başlıklarını ve alt başlıklarını inceleyebilirsiniz.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Eğer cevabınız evet ise, Böylesine önemli bir sınırlama neden sadece Bölüm 4.7'de yani Eşdeğer yöntemin altında verilmiş, Bölüm 4.8 yani mod birleştirme yönteminde bu sınırlama neden tekrar bahsedilmemiş? Veya Mod birleştirme yönteminde yapının periyodunda herhangi bir sınırlama yok mudur?

Mod birleştirme yönteminde periyot ile ilgili bir sınırlama yok. Ancak minimum taban kesme kuvvetinde bir sınırlama mevcut. Bu minimum taban kesme kuvveti de ampirik periyot ile kontrol edildiğinde taban kesme kuvveti de bu anlamda değişmiş oluyor. Sonuç olarak dolaylı yönden bir sınırlama söz konusu.

Aşağıdaki görseldeki gibi örneğin 15 metre bina yüksekliğine sahip betonarme çerçevelerden oluşan binada bu kısıta göre yapının periyodu en fazla 1.07 saniye olabilir ama bizim yapımızın periyodu 1.4 saniye olsun biz mod birleştirme yöntemi ile deprem hesabı yapmaya karar vermiş olsak bile bu periyot değerini hesaplamalarda kullanamaz mıyız?

Yukarıda anlattığım gibi burada kısıtlanmış periyot değeri zaten dolaylı olarak kullanılıyor. Ancak mod birleştirme yöntemi içerisinde hesaplanan periyotlara müdahale yalnızca rijitlik değişimi ve kütle modeli ile mümkün. Eğer böyle bir şey yapmak isterseniz taşıyıcı sistem değişikliğine gitmenizi öneririm. Yapının periyodu olduğu gibi hesaplanmalıdır. Ancak minimum koşullar için kısıtlamalar kullanılabilir ki TBDY bu anlamda bir kısıtlamayı taban kesme kuvveti ile getiriyor.

Mod birleştirme yöntemi ile hesaplanan periyodun 4.7.3.2 'deki bağıntıya uymasını isterseniz yapının taşıyıcı sistemini değiştirmeniz uygun olacaktır.

Görseldeki gibi yapının periyotu ampirik formülün 1.4 katından çok fazla ama idecad bana herhangi bir hata vermedi bu yapı için. Bana yapınızın rijitliğini artırın vb. bir dönüt vermesi gerekmez miydi_

TBDY içerisinde böyle bir kısıtlama getirilmemiş. Mod birleştirme veya eşdeğer deprem yükü yöntemindeki periyot hesapları yani binanın hakim doğal titreşim periyodu değeri Tpa 'nın 1.4 katından yüksek olacaktır şekilde bir ifade bulunmamaktadır. Buradaki madde denklem 4.26 ile hesaplanan hakim doğal titreşim periyodunun deprem hesabında gözönüne alınacak en büyük değerini belirtmektedir. Yani burada periyot değeri maksimum bir değer ile sınırlandırılmış ancak periyodun bu değerden büyük olması yasaklanmamış. Dolayısıyla bu noktada uyarı verilmesi uygun olmayabilir. Dinamik analiz raporunda sizin gönderdiğiniz bölümde tüm bilgiler yer almaktadır.



Dolayısıyla yapının rijitliğini artırma kararı bu noktada mühendis inisiyatifine bırakılmış durumdadır. İMO 'nun yayınladığı deprem yönetmeliği uygulama örnekleri kitabında da benze bir yaklaşımla mod birleştirme yöntemi için bu şekilde yapılmıştır.




Bu durum düzensizlik kontrollerine benziyor diyebiliriz. TBDY içerisinde örneğin burulma düzensizliği olması binalarda yasak değil. Sadece burulma düzensizliği var ise deprem hesabının mod birleştirme yöntemi kullanmak yapılması gibi zorunluluklar içeriyor.

Umarım açıklayıcı olabilmişimdir.

Saygılarımla...

 

[Sayın İnşaat Mühendisi]

Oğuzcan Bey, kıymetli cevabınız için teşekkür ederim.