R katsayısı ile ilgili olarak:
Kısmi taşıyıcı sistemlerde, yapının farklı bölümlerinde farklı taşıyıcı sistem türleri (örneğin, üst katlarda çerçeve sistemi, bodrum katlarda perdeli sistem) kullanılması durumunda, Deprem Yönetmeliği 4.3.6. maddesi uygulanmalıdır. Bu maddeye göre:
Yapının
üst ve alt bölümleri için farklı R ve D katsayıları seçilebilir. Ancak bu durumda hesaplar,
4.3.6.1 veya
4.3.6.2’de tanımlanan yöntemlerle yapılmalı ya da
4.7.5 veya
4.8.5 alternatif kuralları kullanılmalıdır.
Bu tür durumlarda, örneğin üst katlarda çerçeve (R = 8) ve alt katlarda rijit bodrum (R = 3) gibi sistemler varsa, her bölüm için ayrı Ra değeri belirlenip, sünek olmayan elemanlar için yönetmeliğin belirttiği şekilde D ile çarpılarak hesap yapılmalıdır.
Çelik ve betonarme sistemlerin farklı katmanlarda veya bölümlerde yer aldığı yapılar için her iki sistemin ayrı ayrı modellenip incelenmesi ilk aşamada pratik olabilir. Ancak, bu sistemler yapısal olarak etkileşimli çalışıyorsa, birleşik bir analiz yapılmalı ve TBDY 2018’in 4.3.6 maddesine göre, üst ve alt bölümler için farklı R ve D katsayıları dikkatle uygulanmalıdır. Tüm yapı için en düşük R katsayısını kullanmak bazı durumlarda güvenli tarafta kalmak açısından tercih edilebilse de, bu yöntem her zaman yönetmelik açısından uygun olmayabilir. Bunun için detaylı olarak bilgi bankası linkini inceleyebilirsiniz.
Göreli kat ötelemesi sınırının aşılması, yapının yatay rijitliğinin yetersiz olduğuna işaret eder ve genellikle:
Taşıyıcı sistemin yatay rijitliğini artırmak (örneğin, perde eklemek), Kiriş boyutlarını artırmak veya daha kolon ve kirişlerin bağlantılarını moment aktaran birleşimler tanımlamak gerekir. Projenizde kullandığınız birleşim köşebentli birleşim kayma birleşimidir.
Bunun yerine Kolonun Zayıf eksenden bağlanan Kolon-Kiriş Rijitleştirilmiş alın levhalı birleşim tanımlayabilirsiniz.
gibi çözümlerle iyileştirilir. Ancak yalnızca kolon kesitlerini büyütmek çoğu zaman
aşırı büyük ve mimaride uyumsuz kesitlere yol açar. Bu nedenle öncelikle yapısal sistemin taşıyıcı karakteri (örneğin çerçeve mi, perde-çerçeve mi?) gözden geçirilmelidir.
Bazı durumlarda
mevcut kolonların boyutlarını artırmak, hem göreli kat ötelemesini düşürür hem de sistemin yatay taşıma kapasitesini artırır. Bu nedenle yalnızca kolon büyütmek yerine,
taşıyıcı sistemin genel davranışını iyileştirecek çözümler ile başlanmalıdır.
