Dinamik serbestlik dereceleri deprem etkilerinin hesabını etkileyen bir parametredir. TBDY dinamik sertbestlik derecelerinin tanımlanmasında X ve Y doğrultularında yerdeğiştirme dinamik serbestlikleri (UX UY) ile Z ekseni etrafındaki dönme serbestliğinin (RZ) gözönüne alınması gerektiğini belirtir. (Denklem 4B.2 'de ϴ ifadesiyle belirtilmiştir.) ideCAD Statik içerisinde bu koşul gözetilerek programın öntanım (default) ayarlarında işaretli olarak gelmektedir.
Aynı zamanda bilgi bankasında da bu parametrenin değiştirildiğinde deprem etkilerinin azaltılacağı belirtilerek değiştirilmiştir.
Bu konuda biraz daha detaylı bilgi vermek isterim. serbestlik derecelerinde iki farklı durum söz konusudur. Bunların birincisi elemanların düğüm noktalarının yerdeğiştirmesi ve bunun sonucunda oluşacak iç kuvvet ve şekildeğiştirmelerin oluşacağı serbestliklerdir. Bir noktada buna statik serbestlik de diyebiliriz. TBDY X,Y,Z eksenlerinde öteleme ve X,Y,Z eksenleri etrafında dönme serbestliklerinin tamamını iç kuvvet ve şekildeğiştirme hesabı yaparken dikkate almamız gerektiğini belirtir. ideCAD Statik iç kuvvet ve şekildeğiştirmeleri hesaplarken tüm bu serbestlikleri kullanır. 3 boyutlu sonlu eleman analizi yapmanın bir gereğidir bu durum.
Dinamik serbestlik derecesi ise elemanların düğüm noktalarında tanımlanan kütlelerin mod birleştirme yönteminde mod şekillerinin ve buna bağlı olarak deprem etkilerinin hesabında kullanılır. Bina türü yapılar için TBDY X ve Y yönünde öteleme Z ekseni etrafında dönme olmak üzere dinamik serbestliklerinin gözönüne alınması gerektiğini TBDY belirtmiştir ki girişte bahsettiğim durum bu idi. ideCAD statik TBDY 'de belirtilen tüm koşulları öntanımlı olarak program içerisinde dikkate almaktadır. Deprem etkilerinde baskın olan ve deprem yükünü ciddi şekilde etkileyecek serbestlikler UX,Uy ve RZ etkileridir.
RZ etkisi yapılarda Z ekseni etrafında dönme yani burulma durumu temsil eder. Özellikle rijit diyafram olarak çözülmek istenen yapılarda bu etkinin gözönüne alınması oldukça önemlidir. Yarı rijit diyafram ile yapılacak çözümde de 4.5.10.4(b) maddesi gereğince fazladan yapılan bir modal analizde de rijit diyafram varsayımı yapıldığından yine bu etkinin gözönüne alınması gerekir.
Projenizi göndermenizi rica ettim çünkü sorunuza incelediğiniz projeyi kullanarak yanıt vermek isterim. Bu prıojede spektrum çarpanı değeri 0.5 girilmiş. Eğer akademik bir çalışma yapılmıyor ya da mühendisin yapıyı yorumlamak için çeşitli denemeler yapması durumu söz konusu değil ise (performans analizlerinde bu türden değerlendirmeler yapılabilir) bu değerin kesinlikle 1 olarak girilmesi gerekiyor. Bu noktada projenizdeki bu durumu aktarmak isterim.
Spektrum çarpanının 1 alındığı durumda ise hem RZ nin hem işaretli hem de işaretsiz olduğu analizlerde yetersizlikler söz konusu. Ancak Rz nin işaretsiz olduğu durumda beklendiği gibi bazı elemanlarda iç kuvvet azalışı gözlemleniyor. Ancak bina türü yapılar için bu etkinin her daim gözönüne alınması gerekir.
Saygılarımla...
