Merhaba;
Kirişsiz döşemeler (veya mantar döşemeler) için
TBDY 2018 'e hesabın nasıl yapıldığına dair detaylı bir açıklama yapmak isterdim. Kirişsiz döşeme içeren taşıyıcı sistemlerin modellenmesi ve deprem hesabıyla ilgili kural
TBDY 4.3.4.4 'te belirtilmiştir. Aşağıdaki görselde bu maddeyi gönderiyorum.
TBDY Madde 4.3.4.4 'e göre kirişsiz döşemeler içeren taşıyıcı sistemlerin hesabı iki aşamada yapılır.
- Birinci aşama hesapta çerçeve kolonları alttan ve üstten mafsallı alınır. Bu durumda deprem etkilerinin tamamı boşluklu veya boşluksuz perdeler tarafından karşılanır.
- İkinci aşama hesapta çerçeve kolonları monolitik yani moment aktaran bağlantı (mafsalsız) olarak modellenir.
Perde, kolon, döşeme, zımbalama kontrolleri gibi yapıda oluşan iç kuvvetler, iki aşamada elde edilen sonuçların elverişsiz olanı olarak hesaplanır.
Burada anlatılmak istenen kolonların mafsallı imal edilmesi gerekliliği değildir. Deprem etkilerinin tamamının perdeler tarafından karşılanması istenmektedir. Kolonların iki ucunu mafsallı olarak modellemek de deprem etkisinden kaynaklanan etkilerin tamamının perdelere aktarılması için bir yöntemdir. Bir başka ifadeyle kirişssiz döşemeli sistemlerde , deprem sırasında tüm kolonlar hem alt hem üst uçlarından hasar alsalar bile sadece perdelerin yapıda olşan yatay etkileri tek başına almalarını garanti eden bir yöntemdir. Aşağıdaki resimde bu durumu göstermeye çalıştım. Sol taraftaki görselde kolonların iki ucu mafsallı olduğu için deprem etkisinden (örneğin Ex) kolonlar herhangi bir etki almamıştır. Sağ taraftaki görselde ise monolitik olarak modellenen kolonlar moment etkisi almıştır.
Kirişsiz döşemeli sistemlerde kolonlar, imal edilirken monolitik olarak imal edilmeli ve herhangi bir mafsal uygulaması yapılmamalıdır. Bu yalnızca analizde deprem etkilerinin perdelere aktarılması için TBDY 'nin şart koştuğu bir yöntemdir.
Programda kolonlara herhangi bir mafsal tanımlaması yapmayınız. ideCAD TBDY 4.3.4.4 'te belirtilen iki aşamalı hesapta kolonların mafsallı ve mafsalsız çözümünü otomatik yapmaktadır. Aşağıda gönderdiğim ideCAD Bilgi Bankası linki 'nde hangi kombinasyonlar mafsallı hangi kombinasyonlar monolitik gösterilmektedir.
Yukarıda anlattığım sebeplerden ötürü kirişsiz döşemelerde perde bulunmak
zorundadır. Eğer perde bulunmaz iste deprem etkisinin karşılanacağı bir eleman olmayacaktır ve program da bu durumda hata verecektir.
Bir diğer açıklamak istediğim konu da süneklik. Kirişli sistemlerde süneklik, kirişlerin plastikleşmesi ile sağlanmaktadır. Bu sebeple
TBDY Bölüm 7 'de kolonların kirişlerden güçlü olması gibi koşullar belirlenmiştir. Ayrıca kirişlerin ve kolonların kesme güvenliği de bu elemanların oluşturacağı plastik mafsal durumuna göre hesaplanır. Ancak mantar döşemeli sistemlerde kiriş elemanı olmadığından plastikleşme daha çok kolonlarda beklenir süneklik bu şekilde sağlanır. Döşemelerde herhangi bir plastikleşme söz konusu olmamalıdır. Bu durumda plastik mafsallar kolonlarda meydana gelecektir. Kolonların iki ucunun mafsallı olması durumu aslında kolonların plastikleşmesine de dayanmaktadır. Bunun yanında Döşemelerde zımbalama kontrolü yapılmaktadır ve bu zımbalama kontrolünde kolonların deprem etkisindeki momentleri de kullanılır.
Kirişsiz döşemeli binalar için yaptığımız webinar videosunun bağlantısını aşağıda gönderiyorum. Bu videoda zımbalama kontrolleri de detaylıca anlatılmaktadır.
kolon koyulan bölgede maksimum açıklıklar nasıl olmalıdır? döşemede zımbalama etkisi, zımbalama donatıları ile giderilmesi uygunmudur yoksa başlıkmı yapılmalıdır?
Kirişsiz döşemelerde zımbalama etkisi zımbalama donatılarıyla giderilebilir. Ancak zımbalama kontrolü
TBDY 7.11.7 ,
7.11.8 ve
7.11.9 şartlarına göre yapılmalı ve zımbalama donatı kullanımı için
7.11.10 , 7.11.11 ve
7.11.12 'ye uyulmalıdır. Zımbalam kontrolünün detaylı açıklaması aşağıdaki ideCAD Bilgi Bankası bağlantısında verilmiştir.
Kirişsiz döşemelerde zımbalama donatısı kullanılabilir ancak
7.11.10 'a göre döşeme kalınlığının en az 25 cm olması gerekmektedir. Bu sebeple 25 cm 'den düşük kirişsiz döşemeli sistemlerde zımbalama donatısı kullanılamaz. Zımbalama donatısı,
denklem 7.29 'da belirtildiği üzere dayanımı en fazla
1.5fctd veya
1.75fctd değerine çıkartabilir. Diğer bir deyişle eğer programda zımbalama oranı 1.5 (veya 1.75) değerinden daha büyük ise zımbalama donatısı, bu kolon için yeterli dayanımı sağlamayacaktır. Çünkü
denklem 7.29 zımbalama donatısı dayanımı yalnızca 1.5 (veya 1.75) kat artırabilmektedir.
Aşağıda kirişsiz döşemeli bir sistemin zımbalama kontrolü sonuçları bulunmaktadır. Burada oran 1.07 çıkmıştır. Zımbalama için yetersiz bir oran ancak zımbalama donatısıyla çözülebilir. Eğer bu değer 2.3 gibi bir değer olsaydı zımbalama donatısı ile yeterli hale getirilemeyecekti.
Bunun yanına kolon başlığı için herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. İki uygulamayı da kullanabilirsiniz.
ideCAD zımbalama kontrolü örneği için aşağıdaki bağlantıyı inceleyebilirsiniz.
Son olarak şunu ilave etmek isterim. söylediğiniz resimler yüklenmemiş ve projeniz de gönderilmemiş. Her daim sorularınızla beraber projenizin en son halini gönderirseniz daha iyi yardımcı olabiliriz.
Saygılarımla...
