neden sınırlı süneklik düzeyi

[Emir Dim]

BYS 7 için hem yüksek süneklikte hem sınırlı süneklikte yapı tasarlayabiliyorum peki neden veya neye göre yüksek değilde sınırlı süneklik düzeyi seçeriz

 

[Yasin TEZEL]

Yardım sayfalarını inceleyiniz. Süneklik düzeyi ve taşıyıcı sistem tipi belirleme ile ilgili kurallar TBDY 2018 4.3.4. 'de belirtilmiştir.
TBDY 2018 Analiz ayarları sihirbazını kullandığınızda girdiğiniz yapı bilgilerine göre seçebileceğiniz sistemler aktif olacaktır.
Analizden sonra perde devrilme momenti kontrolleri gibi ek durumlar karşınıza çıkacaktır.
Bu koşullara göre rapor hata ve uyarılarını inceleyerek devam edin.
Yüksek süneklik düzeyi seçiminde kolon kiriş birleşim bölgesi kesme güvenliği gibi ekstra kontrolleri sağlamanız gerekir.
DTS ve BYS gibi koşulları sağlıyorsanız sınırlı veya yüksek sünek her iki duruma göre analiz yapabilirsiniz.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

Bu linki görmek için izniniz yok. Giriş yap veya üye ol.

 

[Yasin TEZEL]

Sorunuzun ChatGPT üzerinden verilen gözden geçirilmiş geniş yanıtını aşağıda bulabilirsiniz.

BYS (Bina Yükseklik Sınıfı) 7 gibi düşük katlı yapılarda hem yüksek süneklik düzeyi (YSD) hem de sınırlı süneklik düzeyi (SSD) sistemlerle tasarım yapabiliyorsun, ama seçim mühendislik ve ekonomik dengelere dayanıyor.
Detaylı açıklayayım

---

1. Temel Fark: Süneklik Düzeyi​

Süneklik, yapının deprem enerjisini elastik ötesi şekil değiştirme yaparak yutabilme kapasitesidir.

• Yüksek süneklik düzeyi (YSD): Daha fazla enerji sönümleme, yani daha fazla hasar görebilme ama göçmeden kalma kapasitesi.
• Sınırlı süneklik düzeyi (SSD): Daha az şekil değiştirme kabiliyeti, ama kesitler genellikle daha büyük ve dayanımlar daha yüksek olur.

---

2. BYS 7 İçin Her İkisi de Mümkün Neden?​

BYS 7, düşük bina yüksekliği sınıfına karşılık gelir.
Bu durumda:

• Deprem etkisi görece küçüktür.
• Kat adedi az olduğu için ikinci mertebe etkiler de sınırlıdır.
  Bu yüzden her iki süneklik düzeyi de yönetmelik tarafından kabul edilir.

---

3. Ne Zaman Yüksek Süneklik Düzeyi Seçilir?​

Yüksek süneklik seçmek avantajlı olur:

• Deprem ivmesinin yüksek olduğu bölgelerde (örneğin DTS-1 veya DTS-2 bölgeleri).
• Taşıyıcı sistemin hafif olması istendiğinde (örneğin çelik veya betonarme çerçeve).
• Malzeme israfını azaltmak ve kesitleri küçültmek istendiğinde.
• Performans bazlı analiz yapılacaksa (çünkü sünek davranış modeli daha uygundur).

Yani, sünek davranış sayesinde küçük kesitlerle daha ekonomik bir çözüm elde edilir, ama donatı düzeni karmaşık, detaylandırma zor ve inşaat kalitesi daha kritik hale gelir.

---

4. Ne Zaman Sınırlı Süneklik Düzeyi Seçilir?​

Sınırlı süneklik seçmek tercih edilir:

• Düşük deprem bölgesi veya küçük bina durumlarında.
• Uygulama kolaylığı isteniyorsa (donatı sıklaştırması az, etriye aralıkları geniş).
• Maliyet ve işçilik açısından sade ve hızlı üretim amaçlanıyorsa.
• Taşıyıcı sistemin rijit olması isteniyorsa (örneğin betonarme perdeli sistem).

Bu durumda elemanlar daha büyük seçilir, dayanım artar ama süneklik azalır — deprem enerjisi sönümlemesi düşer.

---

5. Tasarım Kararı — Özet Kıyaslama​

Kriter	Yüksek Süneklik (YSD)	Sınırlı Süneklik (SSD)
Enerji sönümleme	Yüksek	Düşük
Kesit boyutları	Küçük	Büyük
Donatı sıklaştırması	Fazla	Az
İnşaat zorluğu	Yüksek	Düşük
Ekonomi (malzeme)	Daha ekonomik	Daha pahalı
Deprem performansı	Daha iyi	Daha sınırlı
Uygunluk	Yüksek deprem bölgeleri	Düşük deprem bölgeleri

---

6. Örnek Mühendislik Kararı​

Diyelim ki:

• 2 katlı bir betonarme konut (BYS=7) tasarlıyorsun.
• Yerel ustaların detay donatı uygulama kalitesi düşük.

Bu durumda sınırlı süneklik tercih etmek genelde daha mantıklıdır.
Ama aynı binayı bir mühendislik ofisi, sıkı denetimle, iyi beton ve işçilikle yapacaksa — yüksek süneklik ekonomik olarak avantaj sağlar.

Mühendislik Notları (uygulamada kontrol listesi)​

• YSD seçtiğinde:
  • Kritik uç bölge/kolon-kiriş birleşimi sık etriye ve kapalı kanca kuralları,
  • Bindirme yerleri plastik mafsal bölgelerinden kaçınma,
  • Kesme emniyeti (V_r ≥ talep; sünek tasarımda kesme kırılması kesinlikle önlenmeli),
  • Deplasman/kat ötelemesi sınırları ve ikincil (P-Δ) etkiler kontrolü.
• SSD seçtiğinde:
  • Daha büyük kesitler ve yüksek dayanım ile deplasmanı sınırlama,
  • Detaylandırma daha sade; yine de birleşim ve perdelerde minimum koşullar ihmal edilmemeli,
  • R ve D (davranış katsayıları) ve q eşleniği: seçtiğin sistemin yönetmelikteki değerlerini kullan (R daha küçük → daha büyük etkiler).
• Düzensizlikler: A2/A3 torsiyon, B2 yumuşak kat vb. durumlarda YSD çoğu kez güvenli tarafta kalmanı sağlar.
• Malzeme seçimi: Çelik/kompozit çerçevelerde YSD genellikle daha avantajlı; perdeli betonarme basit binalarda SSD çoğu zaman yeterli ve pratiktir.

---

BYS 7 için Süneklik Seçimi Özeti:

---

BYS 7 sınıfındaki yapılarda hem Yüksek Süneklik (YSD) hem Sınırlı Süneklik (SSD) seçilebilir. Karar, deprem tehlikesi, işçilik kalitesi, taşıyıcı sistem tipi ve ekonomik hedeflere bağlıdır.

​

 

[Oğuzcan HADİM]

BYS 7 sınıfındaki yapılar, düşük katlı ve rijit sistemlerdir. Bu nedenle hem Yüksek Süneklik Düzeyi (YSD) hem Sınırlı Süneklik Düzeyi (SSD) ile tasarım yapılabilir. Seçim, deprem bölgesi, taşıyıcı sistem tipi, işçilik kalitesi ve tasarım hedefi gibi mühendislik kriterlerine bağlıdır.

Yüksek süneklik düzeyi, yapının deprem enerjisini şekil değiştirerek sönümlemesini sağlar. Bu seçenek, özellikle yüksek deprem bölgelerinde (DD-1, DD-2), çerçeve sistemli yapılarda ve iyi işçilik koşullarında tercih edilir. Ancak detaylandırma ve donatı kuralları daha hassastır.

Sınırlı süneklik düzeyi ise, düşük deprem bölgelerinde (DD-3, DD-4), perdeli veya rijit sistemli yapılarda ve uygulama kolaylığı öncelikli projelerde uygundur. Kesitler genellikle daha büyüktür ancak detaylar sade, uygulama hatasına karşı tolerans yüksektir.

Başka bir yerden bakacak olursak;
Süneklik düzeyi yüksek sistemlerin deprem enerjisini sönümlemesi plastik mafsallar sayesinde olur. düşük katlı yapılarda bu anlamda plastik mafsal oluşma bölgesi açısından daha az eleman bulunacaktır. Buna örnek olarak BYS7 sınıfındaki çelik sanayi yapılarını verebiliriz. Bu sistemlerde kesit belirleyici durum çoğunlukla düşey yükler olduğundan ve plastik mafsal oluşabilecek bölge sayısı nispeten daha az olduğundan süneklik düzeyi sınırlı olarak da seçmek mümkün.

Kısaca, BYS 7 için her iki süneklik düzeyi de mümkündür; YSD ekonomik ve sünek, SSD pratik ve güvenli tarafta bir seçimdir.

Saygılarımla...