15/11/2025’den sonra fiyatlar güncellenecektir.
Yapıda perde arttıkça süneklik artar mı?
- Konbuyu başlatan Emir Dim
- Başlangıç tarihi
Rıdvan TURAN
Kıdemli Üye
süneklik: bir malzeme, kesit, taşıyıcı eleman veya yapının, taşıma gücünde önemli bir düşme olmadan deformasyon yapabilme yeteneğidir.
rijitlik: bir cismin uygulanan kuvvete tepki olarak deformasyona karşı koyma direncidir. kısaca cismin şeklini koruma yeteneğidir.
çerçeve yapılarda maksimum göreli ötelemeler en altta olur.
perde yapılarda maksimum göreli ötelemeler en üstte olur.
çerçeveler yapıya süneklik katarak yapının deprem enerjisini sönümlemesini sağlar.
perdeler yapıya rijitlik katarak yapının depreme karşı dayanımı artırır.
perde + çerçeve ise yapıya çerçeveler sayesinde yeterli süneklik perdeler sayesinde ise yeterli rijitlik sağlar.
hangi tarzda yapı tasarımı yapacağımıza ise yapının ötelemeleri kontrol edilerek, taban kesme kuvvetleri kontrol edilerek vs. karar verilebilir.
rijitlik: bir cismin uygulanan kuvvete tepki olarak deformasyona karşı koyma direncidir. kısaca cismin şeklini koruma yeteneğidir.
çerçeve yapılarda maksimum göreli ötelemeler en altta olur.
perde yapılarda maksimum göreli ötelemeler en üstte olur.
çerçeveler yapıya süneklik katarak yapının deprem enerjisini sönümlemesini sağlar.
perdeler yapıya rijitlik katarak yapının depreme karşı dayanımı artırır.
perde + çerçeve ise yapıya çerçeveler sayesinde yeterli süneklik perdeler sayesinde ise yeterli rijitlik sağlar.
hangi tarzda yapı tasarımı yapacağımıza ise yapının ötelemeleri kontrol edilerek, taban kesme kuvvetleri kontrol edilerek vs. karar verilebilir.
Genel olarak aynı koşullarda çerçeveli yada perde+çerçeveli sistemler sadece perdeli sistemlerden daha sünektir -bknz TBDY Tablo 4.1 (daha yüksek R katsayısı). Hiperstatikliği artan sistem daha çok yedek oluşturur, toptan göçme mekanizmalarının oluşma olasılığı düşer -bknz tbdy 3A.3.-
tbdy 3A.3.1 – Statik yükler altındaki fazla-bağlılık (hiperstatiklik) davranışının deprem etkileri altında da geçerli olması, bu bağlamda deprem sırasında bazı taşıyıcı sistem elemanlarının dayanımlarının azalması ve hatta devre dışı kalması durumunda, sistemde kararlı davranışı sağlayabilecek yeterli sayıda yedek elemanın devreye girmesi, diğer deyişle taşıyıcı sistemin yedeklenmesi sağlanmalıdır.
buradaki fazla-bağlılık ve yedek derken neyi kastediyor
Birçok yerde yapılan bir şey hakkında örnek vereyim. Bir bina düşünün, sadece tek açıklığı olsun, haliyle bir doğrultu da 2 kolon 1 kirişe sahip oluyor. Tabii böyle bir yapıyı güvenli tasarlamak mümkün ama birçok proje ve imalat hatası yapılıyor ülkemizde ve dünyada. Mesela bir katta beton sınıfı beklenenden düşük gelsin, sargı detayları zayıf olsun -ki bu dediğim örnekler çok sıklıkla olabilen şeyler-. Bu durumda sadece bir kolonda meydana gelen hasar binayı direk toptan göçme mekanizmasına sokabilir. Haliyle çok açıklıklı, hiperstatiklik derecesi yüksek - bunu mesnet momentlerinden de anlayabilirsiniz- yapıların göçme mekanizmalarına gitme ihtimali daha düşük oluyor. Betonarme sistemler yardımlaşma konusunda üst düzey sistemlerdir, bir kolon yada yapısal eleman hasar aldığından yük akışı diğer elemanlara kayar. Özetle ne kadar çok enerji yutabilecek düğüm noktanız varsa o kadar hatayı tolere edebilecek enstrümanlarınız var demektir.