1- Sizce rezonans etkisini önlemek için bina periyodunu düşürmek (binayı daha fazla yada daha az rijit yaparak) sağlıklı mı ?
Rezonans etkisini önlemek yalnızca rijitlikle değil sönüm ile de mümkündür. binanın periyodunu taşıyıcı sistem değişikliği yaparak 0.45 s değerinden uzaklaştırabilirsiniz. Ancak hangisinin daha olumlu olacağı projeye, taşıyıcı sisteme ve elemanlara gelen iç kuvvetlere bağlı olarak değişebilir. Örneğin rijitliği düşürmek periyodu azaltır ancak sistemin göreli ötelemelerinin artmasına yol açar. Benzer şekilde rijitliğin büyümesi de deprem etkilerini ve dolayısıyla elemanlara gelen iç kuvvetlerin artmasına sebep olur. Burada sizin nasıl bir bir taşıyıcı sistem kurgulayacağınız önemlidir.
2- Bodrumsuz bina için, Hakim periyot Ta ve Tb değerleri arasında kalıyor. Burada bir rezonans etkisinden söz edilebilir mi ?
TBDY 'de tanımlanan spektrum eğrisinde TA-TB arasında kalan bölgenin en yüksek ivme değerine sahip olması rezonansa yaklaşmöa durumunu ifade eder. Anca TBDY bu aralıkta kalındığında herhangi bir ek önlem belirtmemektedir. Deprem yükünün fazla alınması zaten bu etkiye karşı alınmış bir önlemdir. TBDY 'nin tasarım ilkesi, süneklik düzeyi yüksek sistemlerin plastikleşmesi ile depremden gelen enerjinin sönümlenmesi üzerine olduğundan rezonans oluşabilmesi çok zor bir ihtimaldir.
Ek olarak rezonans ile ilgili daha öncesinde yazdığımız bir yazıyı aşağıda paylaşıyorum.
Dış yük açısal frekansının, sistemin doğal açısal frekansına yaklaşması durumunda genliğin büyümesine ve rezonansın oluşmasına sebep olur. ancak bu teorik bir değerdir. uygulamada tüm sistemlerde küçükte olsa bir sönüm bulunduğundan rezonans oluşmaz. bununla birlikte yine de benzer davranış yani genliğin artması oluşabileceğinden rezonansa yakın durumlarda yerdeğiştirmeler artarak büyük değerlere ulaşabilir. ancak bu çok çok nadir bir durum. burada dış yükün yani deprem ivme kaydının oluşturacağı açısal frekansın kontrol edilmesi gerekir. yapı dinamiği, ileri yapı dinamiği veya depreme dayanıklı yapıların tasarımı kitaplarından daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
deprem yönetmeliği açısından bakıldığında yapı periyodunun ta tb arasındaki yükseklik aslında resonansa yaklaşma durumunu ifade etmektedir. daha güvenli tarafla kalmak ve kontrol etmek adına yapı periyodunu ta tb arasında kalmayacak şekilde yapmayı tercih edebilirsiniz. çünkü tbdy 'nin rezonans ile ilgili net bir ifadesi yok.
burada ek olarak şunu belirtmek isterim. yapıların depreme dayanıklı olması süneklik ile sağlanır. moment çerçevelerinin sağlıklı bir şekilde (kolon-kiriş bağlantıları) oluşturulması, perde-çerçeve ilişkisinin başarılı bir şekilde yapılması gibi durumlar da rezonansı etkileyen faktörlerdir. örneğin yapının sönüm oranına bağlı olarak ivme spekturumu ve dolaylı olarak rezonans etkisini yukarıda gösterdim. burada sönüm arttıkça rezonansın ne kadar azaldığını görebilirsiniz. sönüm değeri de yapıların plastik mafsalları arttıkça artacaktır ki bu kolon-kiriş bağlantılarının fazlalığı ile mümkündür. temel moment çerçevesi nonlineer davranışı da etkileyeceğinden sönüm oranını da etkiler ve böylece rezonans ihtimali oldukça azalır.
saygılarımla...
