Zeminde gerilmelere (temel taban basınç dağılımlarına) "1.4G+1.6Q" yüklemesine göre mi bakılır?

[engineer_yildiz]

sayın idecad forum ailesi,



TS500.10.1'e göre: "Temel basınç dağılımı hesaplarında G+Q yüklemesi kullanılır. Bununla birlikte; artırılmış yükleme olan1.4G+1.6Q temel taban basınç dağılımları için kullanılmaz. Zeminde oluşan gerilmelere G+Q yüklemesine göre bakılır ancak, temel kirişi, radye kesitleri vb. tasarımlar için de 1.4G+1.6Q yükleme kombinasyonu kullanılır." anlamı çıkmaktadır.

Fakat idecad'in yük kombinasyonlarında 1.4G+1.6Q yüklemesi hem "betonarme dizaynda kullan" hemde (TS500.10.1 şart koşmasa da) "Zemin gerilmesi kontrolünde kullan" olarak otomatik olarak işaretlidir.


Yanlış mı yorumluyorum? Yardımcı olursanız sevinirim.

 

[miralay]

Yanlış yorumladığınızı düşünüyorum. Stabilite için 1 katsayılı yüklemelere bakılır.

Betonarme dizayn ve taban basıncı için katsayılı yüklere bakılması gerektiği açıkça yazmakta.

"Temel elemanlarının kesit boyutlarının kontrolunda ve gerekli donatının belirlenmesinde ise, Madde6.2.6’da maddesinde tanımlanan yük katsayıları ile bulunan tasarım yükleri ve bu yükler etkisiyle temel altında oluşacak taban basınçları esas alınacaktır."

 

[engineer_yildiz]

Yanlış yorumladığınızı düşünüyorum. Stabilite için 1 katsayılı yüklemelere bakılır.

Betonarme dizayn ve taban basıncı için katsayılı yüklere bakılması gerektiği açıkça yazmakta.

"Temel elemanlarının kesit boyutlarının kontrolunda ve gerekli donatının belirlenmesinde ise, Madde6.2.6’da maddesinde tanımlanan yük katsayıları ile bulunan tasarım yükleri ve bu yükler etkisiyle temel altında oluşacak taban basınçları esas alınacaktır."

Şu bağlantıyı bir inceler misiniz.
"file:///C:/Users/pc/Downloads/Y%C3%BCzeysel%20Temel%20i%C3%A7in%20Ta%C5%9F%C4%B1ma%20G%C3%BCc%C3%BC%20ve%20Kayma%20Hesab%C4%B1%20(3).pdf"

 

[Oğuzcan HADİM]

TBDY 2018 Zemin emiyet gerilmeleri yerine zemin taşıma gücü 'nü kullanmaktadır. Bu nedenle artırılmış yükleri yani 1.4G+1.6Q değerini zemin taşıma gücü ilkesiyle zemin gerilmelerinin kontrol edilmesi için kullanılmalıdır. TS500 'de bahsettiğiniz ifadelerde DBYBHY 2007 'ye göre g+q etkisi altında zemin emniyet gerilmeleri kontrol ediliyordu ancak TBDY 2018 'de bu yaklaşım değişti. TS500 'de revizyon görmeden bu şekilde kaldı. TS500 'ün bir kod (standard) olması, TBDY 2018 'in ise bir yönetmelik olması nedeniyle TBDY 2018 daha kapsayıcı ve yasal olarak uygulanması gereken bir metindir.

Ayrıca TBDY 2018 Örnekler kitabının ilgili bölümünde de benzer bir durum açıklanmıştır. Aşağıda bu bölümün ekran görüntüsünü de gönderdim.

 

[engineer_yildiz]

TBDY 2018 Zemin emiyet gerilmeleri yerine zemin taşıma gücü 'nü kullanmaktadır. Bu nedenle artırılmış yükleri yani 1.4G+1.6Q değerini zemin taşıma gücü ilkesiyle zemin gerilmelerinin kontrol edilmesi için kullanılmalıdır. TS500 'de bahsettiğiniz ifadelerde DBYBHY 2007 'ye göre g+q etkisi altında zemin emniyet gerilmeleri kontrol ediliyordu ancak TBDY 2018 'de bu yaklaşım değişti. TS500 'de revizyon görmeden bu şekilde kaldı. TS500 'ün bir kod (standard) olması, TBDY 2018 'in ise bir yönetmelik olması nedeniyle TBDY 2018 daha kapsayıcı ve yasal olarak uygulanması gereken bir metindir.

Ayrıca TBDY 2018 Örnekler kitabının ilgili bölümünde de benzer bir durum açıklanmıştır. Aşağıda bu bölümün ekran görüntüsünü de gönderdim.

Ekli dosyayı görüntüle 43710

Sayın Oğuzcan Hadim, öncelikle yorumunuz için teşekkür ederim.
Şüphe olmaması açısından Yönetmelikler ve standartlarda Anlatılanla, Anlamak istediğimiz %100 uyumlu mu? Bunu netleştirmek istiyorum.

"TBDY2018.16.8.2. Yüzeysel Temeller İçin Dayanım Katsayıları: Yük katsayıları ile çarpılmış tüm yükler için tasarım dayanımı Rt , Tablo 16.2’de verilen dayanım katsayısı γR değerleri kullanılarak hesaplanacaktır." maddesinde "Yük katsayıları ile çarpılmış tüm yükler" eğer "1" çarpanı de dahil edilerek yapılan tüm yüklemeleri (G+Q, 1.4G+1.6Q vb) kast ediliyor ise yorumunuz ile bu madde tam uyuşmaktadır. Fakat "1" çarpanını dahil etmeyerek yapılan tüm yüklemeleri (G+Q, 1.4G+1.6Q vb) kast ediliyor ise %100 uyumlu olmuyor.




Eğer "Yük katsayıları ile çarpılmış tüm yükler "1" çarpanını dahil etmeyerek yapılan tüm yüklemeleri (G+Q, 1.4G+1.6Q vb) kast ediliyor ise G+Q gibi "1" çarpanı olan yüklemelerde γRV=1 alınmalıdır. 1.4G+1.6Q gibi "1" den farklı çarpanı olan yüklemelerde γRV=1.4 alınmalıdır.

qk'yı (taşıma gücünü) 1.4'e bölerek (azaltarak) elde ettiğim tasarım dayanımını, 1.4G+1.6Q tarafından oluşan temel taban basıncı ile karşılaştırıyorum.​

qk'yı (taşıma gücünü)1.0'e bölerek (azaltmadan) elde ettiğim tasarım dayanımını, G+Q tarafından oluşan temel taban basıncı ile karşılaştırıyorum.​

TS500.6.2.6:
1.4G + 1.6Q
1.0G + 1.2Q + 1.2T
1.0G + 1.3Q + 1.3T
0.9G + 1.3W
1.0G + 1.0Q + 1.0E
0.9G + 1.0E
1.4G + 1.6Q + 1.6H
0.9G + 1.6H

TBDY2018.4.4.4.1
G + Q + 0.2S + Ed(H) + 0.3Ed(Z)
0.9G + H + Ed(H) - 0.3Ed(Z)
Ed(H) =± Ed(X) ± 0.3Ed(Y)
Ed(H) =±0.3Ed(X) ± Ed(Y)
Ed(Z) = (2/3)*SDS*G

Sonuç olarak: TS500 ve TBDY2018 in uyumu açısından
"TS500.10.1 yük katsayıları 1 olarak hesap yapılmalı diyor ve TBDY2018.16.8.2'e görede yük katsayıları ile çarpılmamış olduğu için G+Q gibi "1" çarpanı olan yüklemelerde γRV=1 alınmalıdır.
Fakat TBDY2018.16.8.3.1'e görede "Statik ve deprem etkisini içeren yükleme durumlarının her birinde Denk.(16.6)’daki eşitsizlik sağlanacaktır" a istinaden yapılan "1" den farklı çarpanı olan yüklemelerde γRV=1.4 alınmalıdır. "
sonucuna ulaştırmaktadır.
Saygılarımla
İyi çalışmalar dilerim.



Bilgi Notu:

 

[Oğuzcan HADİM]

"TS500.10.1 yük katsayıları 1 olarak hesap yapılmalı diyor ve TBDY2018.16.8.2'e görede yük katsayıları ile çarpılmamış olduğu için G+Q gibi "1" çarpanı olan yüklemelerde γRV=1 alınmalıdır. Fakat TBDY2018.16.8.3.1'e görede "Statik ve deprem etkisini içeren yükleme durumlarının her birinde Denk.(16.6)’daki eşitsizlik sağlanacaktır" a istinaden yapılan "1" den farklı çarpanı olan yüklemelerde γRV=1.4 alınmalıdır. "
sonucuna ulaştırmaktadır.

Bahsettiklerinizi uygulayabilmemiz için TBDY içerisinde yük katsayılarını 1 alarak ve yükleme kombinasyonlarını da G+Q olarak alınması gerektiğinin belirtilmesi gerekiyor. TBDY örnekler kitabında temel tasarımı için düşey yükler etkisi altında artırılmış yükleri yani 1.4G+1.6Q kombinasyonunu kullanmaktadır. Buna ek olarak deprem etkilerini içeren yük birleşimlerinin de dikkate aldığı belirtilmektedir.



Ayrıca yine TS500 içerisinde taşıma gücü sınır durumları için artırılmış yüklerin kullanılması gerektiği belirtilmektedir.



Burada bahsettiğimiz konu aslında bir yaklaşım konusu. Bildiğiniz üzere elemanlarda tasarım yapmak iki farklı yaklaşım ile oluyor. Birincisi emniyet gerilmeleri yöntemi bir diğeri de taşıma gücü yöntemi. Örneğin çelik yapılarda bu ikili GKT-YDKT (ASD-LRFD) olarak ayrılmıştır. Bunların arasındaki farklar da taşıma gücü yönteminde azaltılmış malzeme dayanımları artırılmış yükler ile kullanılır. TS500 de de bu belirtilmiştir. Emniyet gerilmeleri yönteminde ise malzeme dayanımına göre bir emniyet gerilmesi belirlenir ve artırılmamış yükler (veya azaltılmış da olabiliyor G+Q+0,7E gibi) ile karşılaştırma yapılır. Buradaki durumda taşıma gücü yöntemi kullanıldığından dayanım katsayılarının ve malzeme dayanımlarının azaltma katsayılarının 1 olması taşıma gücü için uygun bir yaklaşım olmuyor. Bahsettiğiniz γRV=1 alınmalıdır çıkarımı da taşıma gücü yönteminin felsefesine uygun olmamaktadır. Böyle bir yaklaşım yapmak mümkün elbette ancak onu emniyet gerilmesi yöntemi ile yapabiliyoruz.

TS500 de zemin emniyet gerilmesi ve kullanılabilirlik sınır durumu için bir istisna belirtilmiş ancak bu taşıma gücü için kullanılacaktır anlamı çıkarmaz. Ek olarak TS500 10.1 'de de artırılmış yüklemelerin taban basınçlarında kullanılacağı belirtilmiştir.



Bu durum DBYBHY 2007 'den kalma alışkanlıklardan ötürü böyle gözükmüş olabilir. Önceki yönetmelikte biz zemin emniyet gerilmesi kullanıyorduk ve zemin güvenliği için emniyet gerilmeleri yöntemini benimsiyorduk. Bu nedenle de artırılmamış yükler kullanabiliyorduk. Ancak Taşıma gücü yöntemine geçildiğinde yukarıda yazdığım sebeplerden ötürü artık bu yüklemeleri kullanmamak gerekiyor. Uluslararası yönetmeliklerde de Benzer bir açıklama bulunmaktadır. ASCE 7-22 12.13.5 'te de bu konuya dair yaklaşımın taşıma gücü (Strength Design)
artırılmış yüklerle olması gerektiği belirtilmiştir.

Saygılarımla...

 

[engineer_yildiz]

Bahsettiklerinizi uygulayabilmemiz için TBDY içerisinde yük katsayılarını 1 alarak ve yükleme kombinasyonlarını da G+Q olarak alınması gerektiğinin belirtilmesi gerekiyor. TBDY örnekler kitabında temel tasarımı için düşey yükler etkisi altında artırılmış yükleri yani 1.4G+1.6Q kombinasyonunu kullanmaktadır. Buna ek olarak deprem etkilerini içeren yük birleşimlerinin de dikkate aldığı belirtilmektedir.

Ekli dosyayı görüntüle 43729

Ayrıca yine TS500 içerisinde taşıma gücü sınır durumları için artırılmış yüklerin kullanılması gerektiği belirtilmektedir.

Ekli dosyayı görüntüle 43732

Burada bahsettiğimiz konu aslında bir yaklaşım konusu. Bildiğiniz üzere elemanlarda tasarım yapmak iki farklı yaklaşım ile oluyor. Birincisi emniyet gerilmeleri yöntemi bir diğeri de taşıma gücü yöntemi. Örneğin çelik yapılarda bu ikili GKT-YDKT (ASD-LRFD) olarak ayrılmıştır. Bunların arasındaki farklar da taşıma gücü yönteminde azaltılmış malzeme dayanımları artırılmış yükler ile kullanılır. TS500 de de bu belirtilmiştir. Emniyet gerilmeleri yönteminde ise malzeme dayanımına göre bir emniyet gerilmesi belirlenir ve artırılmamış yükler (veya azaltılmış da olabiliyor G+Q+0,7E gibi) ile karşılaştırma yapılır. Buradaki durumda taşıma gücü yöntemi kullanıldığından dayanım katsayılarının ve malzeme dayanımlarının azaltma katsayılarının 1 olması taşıma gücü için uygun bir yaklaşım olmuyor. Bahsettiğiniz γRV=1 alınmalıdır çıkarımı da taşıma gücü yönteminin felsefesine uygun olmamaktadır.

TS500 de zemin emniyet gerilmesi ve kullanılabilirlik sınır durumu için bir istisna belirtilmiş ancak bu taşıma gücü için kullanılacaktır anlamı çıkarmaz. Ek olarak TS500 10.1 'de de artırılmış yüklemelerin taban basınçlarında kullanılacağı belirtilmiştir.

Ekli dosyayı görüntüle 43733

Bu durum DBYBHY 2007 'den kalma alışkanlıklardan ötürü böyle gözükmüş olabilir. Önceki yönetmelikte biz zemin emniyet gerilmesi kullanıyorduk ve zemin güvenliği için emniyet gerilmeleri yöntemini benimsiyorduk. Bu nedenle de artırılmamış yükler kullanabiliyorduk. Ancak Taşıma gücü yöntemine geçildiğinde yukarıda yazdığım sebeplerden ötürü artık bu yüklemeleri kullanmamak gerekiyor. Uluslararası yönetmeliklerde de Benzer bir açıklama bulunmaktadır. ASCE 7-22 12.13.5 'te de bu konuya dair yaklaşımın taşıma gücü (Strength Design)
artırılmış yüklerle olması gerektiği belirtilmiştir.

Saygılarımla...

Vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.
Sizin düşünceleriniz daha akla yatkın.
Teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim.