Merhaba.r katsayı seçimi kolon-kiris sisteminde 8 alınıp.perde varsa 7 alınması isteniyor deprem yönetmenliğinde.burdaki deprem yönteminin seçim mantığı neden kaynaklanıyor.kolon- kiriş sisteminde 8 alarak daha az deprem kuvveti perdeli sisteme göre az alınıyor deprem yönetmeliğin mantığı nedenini merak ettim.yani perde attığımızda sistem daha rijit olmasından dan mi kaynaklaniyor.yada kolon-kiris sisteminde daha sunek olduğundan dolayı deprem kuvvetinin sonumlenmesi daha uygun mu olur.yada perde atıldığında deprem kuvveti artmamizin mantığı perde tam olarak istediğimiz davranışı göstermediği den mi kaynakli.
sorunun içinde cevabı açıklamışsınız. Süneklik her daim dayanım ve rijitlik ile ters orantılıdır. Bir sistemin dayanımı artarsa sünekliği azalır. Perde eklenilen sistemlerin rijitliğinin fazla olması sünekliğin azalmasına dolayısıyla R katsayısının daha düşük alınmasına sebep olmaktadır. Bir örnekle açıklamaya çalışayım.
Aşağıdaki gibi X yönünde sadece çerçevelerden oluşan Y yönünde ise perde+çerçeve sistemden oluşan bir yapı düşünelim. Bu sistemi yalnızca X ve Y yönlerinde itme analizine yaptığımıza X yönünde sistem çerçeveli olduğundan daha düşük bir rijitlikle başlamış ancak sistemin performans noktası daha ileri bir noktaya gitmiş. grafikteki mavi eğri bunu göstermektedir. Akma noktası ve performans noktası arasındaki mesafe süneklik olduğundan bu sistemin sünekliği daha büyük çıkmıştır. Ayrıca taban kesme kuvveti de daha düşüktür çünkü sistemin rijitliği düşüktür. Bu sebeple R değeri çerçevelerde perdelerden daha büyük bir değer alınır.
Turuncu grafik ise perde+çerçeve sistemini ifade etmektedir. bu sistemde rijitlik daha yüksek bu sebeple başlangıç eğrisinin eğimi daha yüksek ve daha büyük bir taban kesme kuvvetinde plastikleşmeye başlamıştır. Rijitlik daha yüksek olduğundan performans noktasına daha erken ulaşmakta ve bu sebeple süneklik daha düşük olmaktadır. Perde miktarının artması bu sünekliğin daha da düşmesine sebep olacaktır ve taban kesme kuvvetinin artmasına sebep olacaktır.
Süneklik ve dayanım (veya rijitlik) daima ters orantılıdır. Bu durum hem yapılar için, hem kesitler için hem de malzemeler için böyledir. Örneğin C50 betonun dayanımı C30 'a göre daha yüksektir ama C50 betonunun sünekliği daha düşüktür.
Benzer durumu kesit için de açıklamaya çalışayım. Aşağıdaki grafikte mavi olan grafik donatısı çok olan kesit ve daha yüksek bir moment değerinde akmış. Ancak sünekliği daha az. Turuncu olan ise daha az donatılı olan kesit ve görüldüğü üzere sünekliği çok daha fazla. Bu sebeple donatısı az olan kesitler süneklik anlamında daha iyi performans göstermektedir. Donatının fazla olması da kesitin akma dayanımını yükseltmektedir.
Ek olarak başlıkta sorulan ilk soru için ben de bir açıklama yapayım. TBDY madde 4.3.4.2 'de açıkça farklı yönler için farklı taşıyıcı sistemler bu sebeple de farklı R katsayıları kullanılabileceği belirtilmiştir. Bir sisteme perde tanımlanması elbette sünekliği etkiler ancak bu perdenin kuvvetli ekseninin deprem yönünde olması gerekir. Örneğin yukarıdaki örnekte tanımlanan perdeler Y yönünde herhangi bir perde etkisinde bulunmayacaktır. Zaten yaptığımız itme analizi grafiklerinde de bu görülmektedir.
Umarım açıklayıcı olabilmişimdir.
Saygılarımla...