Madde 4.3.4.6 Kontrolu

[İsmail Hakkı BESLER]

Yönetmelik madde 4.3.4.6 ile, perdelerde deprem yüklerinden meydana gelen devrilme momentlerinin toplamı, binanın tümü için deprem yüklerinden tabanda meydana gelen toplam devrilme momentinin %75 inden az olmayacaktır şartı getirilmiştir.
Bu madde uygulanırken yapının tamamı için hesaplanan devrilme momenti eşdeğer veya dinamik olarak hesaplanabilir. İki hesap arasında %10 lar mertebesinde fark olabilr. Fakat burada asıl önemli durum özellikle az katli ve yayvan yapilarda perdelerin yapı merkezinden uzaklaştıkca aldıkları normal kuvvet etkisiyle yapının toplam devrilme momentine verdikleri katkıdır.

Yönetmeliğin soylediği şekilde hesap yapıldıginda merkezden uzak perdelerin eksenel kuvvetleri sebebiyle 0.75 şartını sağlamak nerdeyse imkansız hale geliyor. Bu şartın sağlanabilmesi için bu perdeye rijit istikametten bağlanan kirişlerin kesme kuvvet katkısını almak gerekiyor. Lakin yönetmelik böyle yapabilirsiniz demiyor. Bu şartı sağlayabilmek için perde devrilme momentlerine bu normal kuvvetlerin (perdeye saplanan kirislerin kesme kuvvetlerinin) oluşturduğu Momentleri katmak gerekir. ideCAD bağ kirişli perdelerde baglilik derecesi sartini saglayan bağ kirişli perdenin devrilme momentini bu şekilde hesaplıyor. Zaten yonetmelik bag kirisli perdelerin devrilme momentini boyle hesaplattiriyor. Fakat bağ kirişi niteliğinde olmayan kirişerin saplandığı perdelerde perdelerin tabanında meydana gelen devrilme momentini tek basina aldiriyor.

Yönetmelik 4.3.4.8 de Mdev , boşluksuz perdeler için 4.5.3.7(d) veya 4.5.3.8(c) ye göre, bağ kirişli (boşluklu) perdeler için ise 4.5.4.3 e göre hesaplanacaktır.
Binanın tümü için deprem yüklerinden meydana gelen toplam devrilme momenti M0 ise 4.7, 4.8.2 veya 4.8.3 e göre elde edilecektir.

Bu haliyle ideCAD deprem yönetmeliğin söylediği gibi doğru bir şekilde hesap yapar. Ekteki projede neredeyse tamamı perde olan projede devrilme kontolu X yönünde 0.71 de kalmaktadır. Sebebi de devrilmeye kenardaki perdelerin normal kuvvetleri olmaktadır.


Asagidaki projde kolonlar ozellikle sisteme devrilme katkisi saglamasinlar diye 25x25 secildi. Bu sistemde devrilme momenti oranı Ancak %71 ler mertebesinde çkıyor. Kolonlar makul boyutlarda girildiginde oran daha da kuculecek. Kolonlar 50x50 girildiginde Mdev/m0 0.55 e dusuyor.









ideCAD Etabs karşılaştırma

 

[shadowuniv]

Yönetmelikteki muğlak ve eksik ifadeler nedeniyle herşey birbirine girdi.Yazdıklarınıza göre bir yapıyı artık asmolen sistem veya karma sistem olarak çözmek neredeyse imkansız.
Yapı tünel kalıp sisteme dönüyor resmen.

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Yönetmeliği yorumlamak için karmaşık projelerle ugrasmaya gerek yok. Resmini koyduğum projenin neredeyse tamamı perde. Bu yapıda oran 0.55 çıkıyor ve bu değer hem elle hem de yabancı menşeeli programlarla bu sonucu veriyor. Yönetmelik bu haliyle çekirdek proligon perde şeklinde ortada bir gurup perde oluşturduğunuzda yönetmeliğin yaptırmak istediği noktaya geliyorsunuz ve kolayca şartları sağlıyorsunuz. Ama karma sistem için 0.75 şartı zorunlu.

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Devrime momenti tahkikinde %75 şartı neden sağlanmıyor, yapilabilecek en basit ornekle açıklamaya çalıştim. İki adet basit proje var.

Sistemde sadece iki adet perde var ve aralarında kiriş. Birinci sistemde kiriş 25/100 yani bağ kirişişartını sağlayam nitelikte giğer sistemde kiriş 25/50 Bağ kirişi şartını sağlamıyor.

Aşağıdaki ornekte her iki projede de devrilme momenti oranın %100 olması bekleniyor kullanicilarimiz tarafindan.

Sol taraftaki sistem Mdev/Mo %100
Sağ taraftaki sistem Mdev/Mo %79

Çunkü deprem yönetmeliği her iki sistemde devrilme momentini farkli iki şekilde hesaplamamızı istiyor.

Yönetmelik 4.3.4.8 de Mdev , boşluksuz perdeler için 4.5.3.7(d) veya 4.5.3.8(c) ye göre, bağ kirişli (boşluklu) perdeler için ise 4.5.4.3 e göre hesaplanacaktır. Binanın tümü için deprem yüklerinden meydana gelen toplam devrilme momenti M0 ise 4.7, 4.8.2 veya 4.8.3 e göre elde edilecektir.



25/100 kiriş olan sistem 1/3 şartını sağlıyor


1/3 Şartını sağlayan sistemde devrilme oranı %100


1/3 Şartını sağlamayamn sistemde Devrilme oranı %79


Yönetmelik gereği %75 şartını sağlamak oldukça zor. Neredeyse imkansız.

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Bir başka basit örnek sadece perdeler kullanılmış Mdev/Mo X yonu 0.81 Y yönü 0.52

X yönü ancak sağlıyor %75 şartını

 

[siromar]

Hesap yöntemi 10.05' ile değişmiş anlaşılan. Elimdeki proje 10.03'de Mdev/ M0= 0.95 iken şu anda 0.06
Sonucun böyle çıkmasının sebebinin de kademeli bodrum olduğunu düşünüyorum.

Örnek vermek gerekirse
Yani 1. bodrum 2500m2'ye (2000m2'si tamamen perde 500 m2'lik kısım ise sadece kolonlardan oluşsa)
2. bodruma ise bu 500m2' (kademenin oluştuğu perdeler hariç sadece kolonlardan oluşan kısım inse)

idenin vereceği M0/Mdev=0'ya yakın bir değer çıkacaktır gibi anlıyorum.

 

[siromar]

Bir başka basit örnek sadece perdeler kullanılmış Mdev/Mo X yonu 0.81 Y yönü 0.52

X yönü ancak sağlıyor %75 şartını

Zaten tam anlamıyla bir mantık hatası da söz konusu burada.

Y yönünü göz önüne aldığımızda %52'yi perdeler aldı ama %48 ne oldu? X yönündeki perdelerin kısa kenar etkisi desek mümkün değil. %48'lik devrilme momentini bina kendi içinde mi öğüttü?

Bu sistemde sonuç her iki yönde de %100 çıkmalıydı.

aynı alfas'de olduğu gibi. Toplam kesme kuvveti = Perdelere gelen + kolonlara gelen alfas =perdelerin karşıladığı toplam kesme kuvveti / Binaya gelen toplam kesme kuvveti
TBDY 2018'de de Toplam devrilme momenti = perdelere gelen + kolonlara gelen Mdev/Mo = perdelerin karşıladığı toplam devrilme momeneti / Bina toplam devrilme momenti olmalı
bu sistemde kolon yok ve sonuç 1 çıkmıyor. Akıl tutulması

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Y yönünü göz önüne aldığımızda %52'yi perdeler aldı ama %48 ne oldu? X yönündeki perdelerin kısa kenar etkisi desek mümkün değil. %48'lik devrilme momentini bina kendi içinde mi öğüttü?

Bu denge su sekilde:

Mo = kolonlarin MDev +
perdelerin Mdev +
kolonlarin Normal kuvvetleri x agirlik merkezine mesafe +
perdelerin Normal kuvvetleri x Agirlik merkezine mesafe

Mo sadece perde ve kolon devrilme momentlerinin toplami degil.

 

[Turguttaşdemir]

Bizler Muğla bodrum'da devamlı asmolen döşeme kullanıyoruz. Bu gidişle binayı kolon koyamıcaz anlaşıldı. Perde den oluşturmamız gerekecek tamamen.

 

[siromar]

Bu konu hakkında ek madde ne zaman gelir bilmiyorum ama İde'nin bir sonraki versiyonunda "Genel parametreler" altında ya da "analiz ayarlarında" "Perde tabanındaki eğilme momentlerinin hesabında,
perdelere düzlemi içinde saplanan kirişlerin uçlarında depremden meydana gelen kesme kuvvetlerinin katkısını göz önüne al"
şeklinde bir opsiyonun gelmesinin gerekli olduğunu düşünüyorum.

Yönetmeliğin mantık dışı kaldığı yerlerde ide'nin bu tip opsiyonları koyması kullanıcı için büyük önem kapsadığını düşünüyorum.

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Bu konudaki madde cok acik. Yonetmelik asagidaki maddede 1/3 sartini saglayan bag kirisli perdeler haric bu kesme kuvvetlerini alma diyor acikca.

Madde 4.3.4.8 Mdev , boşluksuz perdeler için 4.5.3.7(d) veya 4.5.3.8(c) ye göre, bağ kirişli (boşluklu) perdeler için ise 4.5.4.3 e göre hesaplanacaktır.

 

[siromar]

Aynı projenin Tdy2007 alfa s ve Tbdy 2018 Mdev karşılaştırması

 

[siromar]

ancak eklerde gönderdiğim projenin 2. bodrumu kademeli
ve 2. bodrum kat rijit değil. Dolayısıyla Mdev/Mo'nın 0.06 seviyelerinde kalmasının kademeli bodrumu olan yapıların hesaplarından kaynaklı olduğunu düşünüyorum.
Zira 2.bodrumu rijit kabul ettiğimde Mdev/Mo'ın 0.5 mertebelerine gelmekte.

alfas 0.97 iken Mdev/Mo'ın 0.5'e düşmesinin sebebi de İsmail Bey'İn bahsettiği perdelere düzlemi içinde saplanan kirişlerin uçlarında depremden meydana gelen kesme kuvvetlerinin katkısını göz önüne alınmamasından kaynaklanıyor.

 

[İsmail Hakkı BESLER]

Kat toplam kesme kuvveti = perdelerin toplam kesme kuvveti + kolonlarin toplam kesme kuvveti

Kat toplam devrilme momenti = kolonlarin MDev + perdelerin Mdev +
kolonlarin Normal kuvvetleri x agirlik merkezine mesafe +
perdelerin Normal kuvvetleri x Agirlik merkezine mesafe

Deprem yonetmeligi kirmizi ile gösterilen kismi sadece 1/3 sartini saglayan bag kirisli perdelerde dikkate aliyor.

Mavi ile gosreilen kismi hicbir zaman dikkate almiyor

 

[Mirza]

Program elimde olmadığı için test edemedim ancak şunu sormak isterim.

Yönetmeliğin dilinden anladığım: ortogonal düşünülerek hazırlanmış çoğu kurallar... (0º ve 90º )

Açılı yerleştirilmiş bir elemanda bileşenler göz önüne alınmalı mı? (Bana göre alınmalı)

Deprem doğrultuları programda 0º ve 90º olarak tanımlı... açılı yerleştirilmiş bir elemanın, örneğin kat kesmelerine veya kat devrilme momentine katkısını hesaplarken bu elemanın X ve Y bileşenleri ayrımı yapılıyor mu?

 

[admin]

Evet, yönetmelik genelde tüm kolonların dikdörtgen olduğu, tüm elemanların ya tam X yönünde, ya da tam Y yönünde olduğu gibi durumları tarif ediyor. Ara açılarda, ya da poligon kolon vs gibi geometrilerde nasıl hesap yapılacağı çoğu yerde net bir şekilde belirtilmemiş.

ideCAD'de mevcut Mdev hesabı, perdelerin global eksen takımına göre momentleri dikkate alınarak yapılıyor. Bir başka ifade ile bileşenler gözönüne alınıyor. Ancak perde, belli bir marj ile ilgili deprem doğrultusunda değil ise Mdev hesabına o perdenin tesirleri hiç katılmıyor. Yani planda dikey ya da dikeye yakın duran perdeler, X yönü toplam Mdev hesabına hiç girmiyorlar. Aynı mantıkla yatay ya da yataya yakın perdeler Y yönü toplam Mdev hesabına hiç girmiyorlar.

P01 , P03, P05 ve P06 her iki yonde de Mdev hesabına girer.

 

[Mirza]

Ancak perde, belli bir marj ile ilgili deprem doğrultusunda değil ise Mdev hesabına o perdenin tesirleri hiç katılmıyor.

Bu sınırla ilgili somut bir değer var mı? kaç derecede? veya daha doğru bir ifadeyle "X bileşeni %20-30'dan az ise eleman Y doğrultusunda kabul edilir" diyebileceğimiz sınırımız nedir?

 

[admin]

Şu an için 30 derece.
Yani X yönü kontrolünde, predenin yatay ile yaptığı açı 30 dereceden az ya da eşit ise X yönünde dikkate alınır, büyükse dikkate alınmaz. Y yönü için de benzer mantık geçerlidir.

 

[inş.müh]

merhaba yönetmelikten anladığım toplam devrilme momenti (Mo), her kata gelen kesme kuvvetinin o katın yapının tabanından itibaren yükseklikle çarpılıp daha sonra bunların toplanmasıyla elde edilir.Aynı alfas hesabında olduğu gibi raporlarda bu şekilde görebilir miyiz her kat için ayrı ayrı yada program bu şekilde mi hesaplıyor Mo

 

[İsmail Hakkı BESLER]

merhaba yönetmelikten anladığım toplam devrilme momenti (Mo), her kata gelen kesme kuvvetinin o katın yapının tabanından itibaren yükseklikle çarpılıp daha sonra bunların toplanmasıyla elde edilir.Aynı alfas hesabında olduğu gibi raporlarda bu şekilde görebilir miyiz her kat için ayrı ayrı yada program bu şekilde mi hesaplıyor Mo

ideCAD Statik X ve Y doğrultusu için her mod için hem X hem Y ekseni doğrultusunda en büyük modal taban kesme kuvvetini ve buna karşı gelen en büyük taban devrilme momentini Denklem (4B.7) ye gore hesaplar ve bu büyüklüklere ait mod katkılarının birleştirilmesini de 4B2.4 e göre yapar.

Örneğin X yönü n. mod için
Daha açık haliyle her mod içiğn modal kat kesme kuvveti aşağıdaki buyuklüklerin çarpımından elde edilir;

Vtxn = mtxn x SaR x Tn
Vtxn = Taban kesme kuvveti modal etkin kütlesi x azaltılmış tasarım spektral ivmesi x Titreşim periyodu

Her mod için Devrilme momenti de formulde gosterilen şekilde her katın Vtxn değerinin kat kotuyla çarpılıp toplanmasından elde ediir.
Her mod için hesaplanan bu değerler 4B2.4 e göre birleştirilir.
v10.05 itibariyle birleştirilen değerleri veriyoruz. Her mode için hesaplanan bu değerler ileriki versiyonlarda basılacaktır.